Tadeusz Rolke
 Tadeusz Rolke (2018) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
Tadeusz Rolke (ur. 24 maja 1929 w Warszawie) – polski artysta fotografik, prekursor polskiej fotografii reportażowej.
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Syn Tadeusza Rolke, dyrektora administracyjnego Ratusza Miasta Stołecznego Warszawy oraz Zofii[1]. Uczęszczał do szkoły powszechnej Heleny Chełmońskiej w Warszawie, a po wybuchu II wojny światowej kontynuował naukę w ramach tajnego nauczania. Był członkiem Szarych Szeregów, uczestnikiem powstania warszawskiegona Mokotowie Dolnym (pseud. "Wilk"). Po 2 września 1944 trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie został wywieziony na prace przymusowe w głąb Niemiec: poprzez obóz przejściowy we Frankfurcie nad Odrą trafił do pracy we wsi Dobbrikow w Brandenburgii a następnie został wysłany przez administrację niemiecką w okolice Chwalim w gminie Kargowa a następnie do Mościsk koło Sierpca. Ewakuowany pod Pruszcz Gdański, doczekał wkroczenia Armii Czerwonej w Nowym Porcie w Gdańsku, skąd powrócił do Warszawy w kwietniu 1945.
Uczył się następnie w warszawskim Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja a następnie Gimnazjum im. Tadeusza Reytana. Nie został przyjęty na Uniwersytet Warszawski z powodu niewłaściwego pochodzenia społecznego. Studiował krótko filozofię a następnie historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. Przyjęty na II rok historii sztuki na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Więziony w okresie stalinizmu pod nieprawdziwym zarzutem udziału w nielegalnej organizacji "Ruch Uniwersalistów", mającej rzekomo na celu obalenie ustroju państwowego. Skazany na 7 lat więzienia, przebywał w Zakładzie Karnym w Barczewie i Iławie; zwolniony na mocy amnestii w 1954. Z powodu oskarżeń politycznych nie mógł kontynuować studiów.
Kariera zawodowa[edytuj | edytuj kod]
Początki jego twórczości przypadły na lata 50. XX w. W fotografii reportażowej starał się oddawać polską rzeczywistość, tworzyć interwencyjną fotografię reportażową. Zajmował się m.in. warunkami życia Cyganów w podwarszawskich miejscowościach. Rejestrował też życie artystyczne stolicy. Publikował w tygodnikach: "Stolica", "Świat" oraz w miesięcznikach „Polska” i „Ty i Ja”. Fotografował modę dla "Przekroju", ukazującego się wówczas w Krakowie. Od 1970 r. przebywał na emigracji w Niemczech. Jego prace znalazły się na łamach "Sterna", "Die Zeit", "Der Spiegel" i "Art". W Polsce ponownie w latach 80. Autor wystaw fotograficznych, m.in.: "Świat to teatr", "Przemoc, seks, nostalgia" i in. Przewodniczył jury Konkursu Polska Fotografia Prasowa '99. Współpracował z „Magazynem Gazety Wyborczej” i wykładał na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Warszawskiej Szkole Fotografii dr Mariana Schmidta. Jest współzałożycielem wydawnictwa „edition.fotoTAPETA”, mającego siedzibę w Warszawie i Berlinie.
25 czerwca 2010 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[2].
W 2013 był jednym z dwóch głównych bohaterów filmu "Dziennik z podróży" (reż. Piotr Stasik)[3].
W 2021 został laureatem Złotego artKciuka 2021 przyznawanego na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd[4]
Jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był żonaty z historyczką sztuki Wiesławą Bąblewską (1930-2017)[5]. Ma córkę Judytę i wnuczkę Małgorzatę. Mieszka w Warszawie, na Mokotowie.
Publikacje książkowe[edytuj | edytuj kod]
- Amerykańscy artyści - Polska 1964-1965. Wystawa w Ambasadzie Amerykańskiej w Warszawie. 24 maja - 10 czerwca 1965 (autor fotografii; katalog wystawy; Ambasada Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1965);
- Tadeusz Rolke - fotografowałem lata sześćdziesiąte [i nie tylko] / I photographed the 60`s (and not only). 17.06-14.09.1997 Piwnice Zamku / the Castle Celler (katalog wystawy; tekst w języku polskim i angielskim; kurator Marek Grygiel; tłum. Krzysztof Wojciechowski; Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa 1997);
- Edward Krasiński (autor fotografii; katalog wystawy w języku polskim i angielskim; kurator i autor tekstu: Stefan Szydłowski; tłum. Joanna Holzman; Galeria Arsenał, Białystok 1998, ISBN 83-86662-81-6);
- Tadeusz Rolke Fotografie 1944-2005 / Photography 1944-2005 (redakcja Beata Majchrowska; Fundacja Galerii Foksal – Revolver, Warszawa – Frankfurt nad Menem 2006, ISBN 83-89302-03-9);
- Kobieta to... (tekst: Andrzej Poniedzielski; Biblioteka "Gazety Wyborczej", Warszawa 2008, ISBN 978-83-7552-180-1);
- Tu byliśmy. Ostatnie ślady zaginionej kultury (autor fotografii; eseje Simon Schama, wprowadzenie Feliks Tych, teksty Abraham Joshua Heschel; edition.fotoTAPETA 2008, ISBN 978-83-61072-03-4);
- Tadeusz Rolke (Wydawnictwo Bosz Szymanik i wspólnicy, Olszanica 2015, ISBN 978-83-75762-25-9);
- Tadeusz Rolke. Moja namiętność. Mistrz fotografii rozmawia z Małgorzatą Purzyńską (Wydawnictwo Agora, Warszawa 2016);
- Tadeusz Rolke. Fotografie warszawskie (Dom Spotkań z Historią, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66068-07-0);
- Tadeusz Rolke. W kolorze = in colour (Wydawnictwo BOSZ, Olszanica 2019, ISBN 978-83-75764-50-5);
- Tu byliśmy. Tadeusz Rolke (tekst w języku polskim i angielskim; kurator merytoryczny Marek Grygiel; wstęp Paweł Smoleński; kurator publikacji Tamara Pieńko; tłumaczenie Janusz Ochab; redakcja Ewa Woźniak; Wydawnictwo S he for Art, Warszawa 2021, ISBN 978-83-96181-60-2).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Targ, ryby i pstryk! (Rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadziła Verena Majchrowska; "Przekrój" 2002, nr 21, s. 25-27);
- Barbara Kosińska, Rolke - jeden z wielu możliwych ("Nowe Książki" 2007, nr 1, s. 39-41);
- Moje lubelskie lata. Z Tadeuszem Rolke rozmawia Wioletta Wejman [w:] Grupa "Zamek". Konteksty, wspomnienia, archiwalia, Lublin 2009, s. 307-309;
- Dobrze czuję się na starych uliczkach, choćby na Lwowskiej (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadził Bartosz Bator; "Dziennik. Polska, Europa, świat" 2009, nr 133, dodatek "Warszawa", s. 4-5);
- Prawda fotografii (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadziła Justyna Kopińska; "Wprost" 2009, nr 26, s. 68-69);
- Ucieczka w modę (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadził Jacek Tomczuk; "Newsweek Polska" 2013, nr 20, s. 86-89);
- Chris Niedenthal, Tadeusz Rolke ("Forbes" 2015, nr 2, s. 160-164);
- I widzisz, ze to jest fota. Z Tadeuszem Rolke rozmawia Dorota Jarecka ("Nowe Książki" 2015, nr 8, s. 4-7);
- Rzetelny kadr (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadziła Kalina Błażejowska; "Tygodnik Powszechny" 2015, nr 40, s. 62-66);
- Czułość (z Tadeuszem Rolke rozmawia Justyna Dąbrowska; "Wysokie Obcasy" - dodatek do "Gazety Wyborczej", 2016, nr 50, s. 44-47);
- Pejzaże twarzy. Z Tadeuszem Rolkem rozmawiają Agnieszka Sabor i Piotr Kosiewski ("Odra" 2017, nr 2, s. 75-78);
- Magdalena Dubrowska, Powiedz razem z Tadeuszem Rolkem: będzie dobrze! ("Gazeta Wyborcza" 2018, nr 190, dodatek "Co Jest Grane", s. 11);
- Łatwo zrobione zdjęcia szybko odchodzą w niepamięć (z Tadeuszem Rolke rozmawiała Małgorzata Piwowar; "Rzeczpospolita" 2018, nr 227, s. 22-23);
- Jędrzej Nowicki, 90 lat Warszawy Rolkego ("Gazeta Wyborcza" 2019, nr 64, dodatek "Gazeta Stołeczna", s. 8);
- Rzecz o uczuciach / Tadeusz Rolke. Rozmawia Dawid Karpiuk ("Newsweek Polska" 2023, nr 23, s. 88-91).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Robert Jarosz, Tadeusz Rolke - biografia. artmuseum.pl, 2017-02-21. [dostęp 2024-05-10].
- ↑ Gloria Artis dla Tadeusza Rolke. mkidn.gov.pl, 2010-06-28. [dostęp 2012-11-21].
- ↑ Dziennik z podróży | Piotr Stasik [online], Ninateka [dostęp 2024-04-02] (pol.).
- ↑ XIII Interdyscyplinarny Festiwal Sztuk Miasto Gwiazd [online], Portal Urzędu Miasta Żyrardowa [dostęp 2022-10-04] (ang.).
- ↑ Wiesława Bąblewska-Rolke. nekrologi.wyborcza.pl, 2017-02-21. [dostęp 2024-05-10].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Robert Jarosz, Tadeusz Rolke - biografia (Archiwum Tadeusza Rolke - Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)
- Marek Grygiel, Fragment większej całości – rozmowa z Tadeuszem Rolke (2000)
- [Tadeusz Rolke - Culture.pl
- Tadeusz Rolke - Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego
- Tadeusz Rolke – relacja biograficzna nagrana w ramach projektu "Pamiętanie Peerelu. Opowieści o wspólnych i indywidualnych sposobach na system: 1956-1989" Ośrodek KARTA